โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวง

ความเป็นมาของโครงการ

ปี พ.ศ. 2548 ประธานประชาคมบ้านดอยปุย ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ได้ทำหนังสือขอความอนุเคราะห์สนับสนุนโครงการพัฒนาหมู่บ้านดอยปุยมายังประธานมูลนิธิโครงการหลวงเพื่อขอให้จัดตั้งศูนย์สาธิตและพัฒนาส่งเสริมการเกษตรของโครงการหลวงขึ้นที่บ้านดอยปุยเนื่องจากผลผลิตทางการเกษตรโดยเฉพาะ “ลิ้นจี่” มีราคาตกต่ำ ไม่คุ้มค่ากับการลงทุน ทำให้เกษตรกรขาดรายได้ ประธานมูลนิธิโครงการหลวงจึงได้มอบหมายให้สถาบันวิจัยพัฒนาพื้นที่สูงร่วมกับสถานีวิจัยดอยปุยไปศึกษาสภาพพื้นที่และวางแผนพัฒนาหมู่บ้านดอยปุยภายใต้ชื่อ “โครงการขยายผลโครงการหลวงดอยปุย”
ปีที่เริมดำเนินงาน : พ.ศ. 2549

สถานที่ตั้งของโครงการ

ที่ตั้ง : บ้านดอยปุย หมู่ที่ 11 ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

พิกัด : E 487354 N 2080316

มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

ทิศเหนือ	ติดกับเขตพื้นที่	ดอยผากลอง และบ้านแม่สาใหม่ ตำบลโป่งแยง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่
ทิศใต้	ติดกับเขตพื้นที่	ตำบลบ้านปง อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่
ทิศตะวันออก	ติดกับเขตพื้นที่	ยอดดอยปุย ตำบลสุเทพ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
ทิศตะวันตก	ติดกับเขตพื้นที่	น้ำตกศรีสังวาลย์ และบ้านทุ่งโป่ง ตำบลบ้านปง อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่

กลุ่มบ้านเป้าหมายในการดำเนินงาน

กลุ่มบ้าน	ตำบล	ความสูงของพื้นที่ (เมตร)	บริบทของพื้นที่	ครัวเรือน	ประชากร(คน)	ชนเผ่า
1. บ้านดอยปุย	สุเทพ	800 – 1,300	ท่องเที่ยว	268	1,454	ม้ง,กะเหรี่ยง,พื้นเมือง
2. บ้านห้วยฮ่อมใน	ทาแม่ลอบ	500 - 650	ไร่หมุนเวียนไม้ผล,พืชไร่	128	468	กะเหรี่ยง
3. บ้านม่อนหินขาว	ทาแม่ลอบ	500 - 650	ไร่หมุนเวียนไม้ผล,พืชไร่	83	293	กะเหรี่ยง
4. บ้านขุนก๋อง	ทาแม่ลอบ	500 - 650	ไร่หมุนเวียนไม้ผล,พืชไร่	144	403	กะเหรี่ยง
5. บ้านหลวงใหม่	ทาแม่ลอบ	500 - 650	ไร่หมุนเวียนไม้ผล,พืชไร่	83	287	กะเหรี่ยง
รวม	2 ตำบล	800 – 1,300	ท่องเที่ยว,	706	2,905	3 ชนเผ่า

สภาพพื้นที่ของโครงการ

พื้นที่หมู่บ้านดอยปุย มีสภาพพื้นที่เป็นภูเขาสูงสลับซับซ้อนของเทือกเขาผีปันน้ำตอนบน ความสูงของพื้นที่อยู่ระหว่าง 700 – 1,685 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง ยอดเขาที่สำคัญ คือ ดอยสุเทพ ดอยปุย และดอยบวกห้า โดยมีดอยปุยเป็นยอดเขาที่สูงที่สุดคือ 1,685 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ยอดเขาเหล่านี้จึงเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญของแม่น้ำปิง ได้แก่ ห้วยแก้ว ห้วยช่างเคี่ยน และห้วยแม่เหียะ เป็นต้น ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของแหล่งต้นน้ำลำธารที่ไหลลงสู่แม่น้ำปิง ประชากรตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณเดียวกันในหุบเขาที่ระดับความสูงประมาณ 800 – 900 เมตร

ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ – ปุย
ชั้นลุ่มน้ำ ส่วนใหญ่ชั้นคุณภาพลุ่มน้ำชั้น 1A คิดเป็นร้อยละ 43.91 รองลงมาเป็นพื้นที่ชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ1B ร้อยละ 23.90 ชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ 2 ร้อยละ 23.12และ ชั้นคุณภาพลุ่มน้ำ 3 ร้อยละ 9.07

แหล่งน้ำในพื้นที่โครงการ

แหล่งน้ำหลักที่ใช้สำหรับการอุปโภคบริโภค คือ ลำห้วยสาขาของห้วยแม่นาปาน ซึ่งมีต้นน้ำอยู่ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือของพื้นที่ มีการต่อท่อพีวีซีเพื่อนำน้ำเข้ามาใช้ในหมู่บ้านเมื่อปี พ.ศ.2530 ห้วยแม่นาปานและลำห้วยสาขา ยังเป็นแหล่งน้ำสำคัญที่ใช้ในการเกษตร ซึ่งเป็นสวนลิ้นจี่ของชาวบ้าน มีการใช้น้ำมากในช่วงที่ต้นลิ้นจี่เริ่มออกดอกและติดผลในเดือนธันวาคมถึงเดือนพฤษภาคม...

สภาพเศรษฐกิจ

เกษตรกรในพื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพค้าขายและทำการเกษตรกรรมประมาณร้อยละ 60 ค้าขายอย่างเดี่ยวประมาณร้อยละ 10 เป็นการค้าขายให้ กับนักท่องเที่ยวเป็นส่วนใหญ่ โดยเปิดร้านจำหน่ายสินค้าประเภทหัตถกรรม เสื้อผ้าสำเร็จรูป ผ้าทอใยกัญชง ผ้าปักลาย ผ้าเขียนลายเทียน เครื่องประดับทำด้วยเงิน อัญมณี ร้านอาหาร-เครื่องดื่มและบริการถ่ายภาพ ทำการเกษตรกรรมอย่างเดียวประมาณร้อยละ 25 ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสวนลิ้นจี่มีพื้นที่เพาะปลูกประมาณ 1,000 ไร่ มีปริมาณผลผลิตลิ้นจี่ ปีละประมาณ 800-1,000 ตัน ผลผลิตโดยเฉลี่ยไร่ละ 100 กิโลกรัม และปลูกพืชชนิดอื่น ๆ

สภาพสังคม

กลุ่มบ้านในพื้นที่โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงดอยปุย มีประชากรจำนวน 1,454 คน จำนวน 268 คน ครัวเรือน ประกอบด้วย 3 เผ่า คือ ม้ง กะเหรี่ยง พื้นเมือง ร้อยละ 80 เป็นเผ่าม้ง ด้านสาธารณสุขประชาชนใช้บริการจากสถานีอนามัยบ้านโป่งน้อย และโรงพยาบาลช้างเผือก อำเภอเมืองเชียงใหม่ และโรงพยาบาลนครพิงค์ และที่ผ่านมาโครงการพัฒนาแบบพื้นที่สูงดอยปุยได้สนับสนุนการทำแผนชุมชนและการการนำไปใช้ประโยชน์ใน ส่งเสริมให้มีการรวมกลุ่มอาชีพ ได้แก่ กลุ่มไม้ผล และกลุ่มปลูกผัก การจัดตั้งกลุ่มและกองทุนเพื่อให้เกษตรกรพึ่งตนเองได้ กลุ่มวิสาหกิจชุมชน การพัฒนาตลาดผลผลิตในชุมชน การพัฒนาหมู่บ้านสะอาดชุมชนเข้มแข็ง และสนับสนุนกิจกรรมเพื่อรักษาวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น

สภาพสิ่งแวดล้อมในพื้นที่โครงการ

พื้นที่โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงดอยปุยมีพื้นที่ประมาณ 10.85 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 6,781 ไร่ จำแนกเป็นพื้นที่ป่าไม้ 5,665.97 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 83.55 เป็นพื้นที่เกษตรกรรม 1,001.85 ไร่คิดเป็นร้อยละ 14.77 เป็นพื้นที่ชุมชนหรือหมู่บ้านดอยปุย 57.63 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 0.58 และเป็นพื้นที่สวนสองแสนซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสถานีวิจัยดอยปุย 56.13 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 0.83 ของพื้นที่ทั้งหมด พื้นที่หมู่บ้านดอยปุยมีสภาพพื้นที่เป็นภูเขาสูงสลับซับซ้อนของเทือกเขาที่โอบ ล้อมด้วยผืนป่าธรรมชาติและประชาชนตั้งบ้านเรือนอยู่ในบริเวณหุบเขา

โครงสร้างพื้นฐาน

ถนน เป็นถนนลาดยางตลอดเส้นทางเข้าถึงหมู่บ้านส่วนถนนภายในหมู่บ้านเป็นถนนคอนกรีต 1 สาย และมีถนนลำลองเข้าสู่สวนลิ้นจี่เป็นถนนแบบรางคู่ในการเดินทางค่อนข้างลำบากเนื่องจากถนนชำรุดเสียหายจากการลำเลียงผลผลิตทางการเกษตร

โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงดอยปุยห่างจากสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ประมาณ 26.5 กิโลเมตร ใช้เส้นทางถนนห้วยแก้ว-มหาวิทยาลัยเชียงใหม่-สวนสัตว์เชียงใหม่ วัดพระธาตุดอยสุเทพ- พระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศ-หมู่บ้านดอยปุย ใช้เวลาเดินทางจากสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ถึงโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงดอยปุย ประมาณ 1 ชั่วโมง 45 นาที (ระยะทาง 26.5 กิโลเมตร)